- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 152
passage parijs
In het spoor van de schrijvers
auteur: Dirk Leyman
non-fictie
uitgeverij Pelckmans 2025
ISBN 978 94 6310 397 8
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXXX
Voor een liefhebber van Parijs én van literatuur is dit prachtige boek elke euro waard.
De aanpak van Dirk Leyman is speciaal: hij combineert wandelingen door de Lichtstad met literatuur. "Ik wou de geesten van de schrijvers uit de muren en huizen lokken en in de literaire cafés en brasseries de intellectuele opwinding en de coterietjes van weleer terugvinden...het internationale twintigste-eeuwse literaire Parijs, met uitlopers naar de late negentiende eeuw en met hedendaagse zijsprongen.... Passage Parijs pretendeert lang geen volledigheid... de essays zijn onafhankelijk van elkaar te lezen ... Na de ouverturewandeling in het spoor van Patrick Modiano ... lost Charles Baudelaire een schot voor de boeg... Vanaf dat moment volgt Passage Parijs de krijtlijnen van de chronologie... geen kritiekloze, lyrische lofzang op de praal van Parijs... geen voetnoten... wél een erg uitgebreide bibliografie... "
Ik vond het beter om Leyman in zijn eigen woorden te laten uitleggen hoe hij door literair Parijs dwaalt en ons op zijn zwerftochten meeneemt. Deze onorthodoxe excursie door literair Parijs puilt uit van de pittige anekdotiek, maar verbindt die telkens met het oeuvre van een auteur.
De vormgeving is sober, maar erg aantrekkelijk: zwart-witte foto's, oranje teksten met de naam en soms citaten van de auteur die we door Parijs volgen. Soms krijgen de grijze foto's ook een oranje waas over zich heen, wat allemaal bijdraagt tot de speelse aanpak.
Ik geef een voorbeeld: we volgen Georges Simenon, "de Niagara van de literatuur". Op de linker bladzijde staat een bladgrote foto van de Belgische schrijver achter zijn schrijfmachine, pijp in de mond en een fles voor zich. Op de rechter bladzijde staat in het groot een citaat van hem over Parijs en zijn naam in het oranje daaronder. Omdat de hoeveelheid gegevens overstelpend is, heeft Leyman alles gerangschikt in een "abecedarium". Op de volgende bladzijde zien we eerst een citaat van Simenon in het oranje, gevolgd door een algemene beschrijving van zijn leven en dan het abecedarium. Na Simenon volgt George Orwell. We vernemen bv. in welk luxehotel hij als "plongeur" werkte. Die tocht wordt - zoals gewoonlijk - beëindigd met een CARNET D'ADRESSES, waarin we de huidige adressen terugvinden die in de tekst voorkwamen. Over de Zweed, August Strindberg, geven vele schrijvers hun ideeën, o.a. Adriaan van Dis. Dit is niet zozeer Leyman die aan het woord is en dat wordt duidelijk gemaakt door een verticale oranje streep naast de tekst. Van Strindberg zien we ook geen eigen citaat als inleiding. We duiken meteen in het "mystieke" pension Orfila. Je leest best in het boek wat het verband is, want de zwierige vertelstijl van Leyman nadoen, dat kan ik niet. Lees zeker ook hoe de eerste vrouwelijke auteur, "si grosse et si moche", zoals Marguerite Yourcenar rond 1980 smalend op de radio beschreven werd, toegelaten werd tot de uitsluitend mannelijke wereld van de Académie française.
Ik heb grote bewondering voor het enorme opzoekwerk van Leyman dat achter dit dikke boek schuilgaat. Natuurlijk is het niet geschikt om tijdens de wandelingen onder je arm te klemmen: de post meldt me dat het 1,358 kg weegt! Ik heb ervan genoten terwijl ik in mijn eigen zetel voor het raam zat te lezen. Het Frans wordt meestal niet vertaald, vermoedelijk omdat wie dit boek koopt een zekere belezenheid heeft. Regelmatig zitten er Franse (chambre de bonne, soort débarras") of Vlaamse ("stoemelings") uitdrukkingen in de tekst, die ervoor zorgen dat het lijkt alsof we met Dirk aan tafel zitten, ergens in de Montparnasse, met een goed glas wijn voor ons.
Omdat Leyman zelf een verstokte boekenliefhebber is en al wie dit boek koopt dat zeker ook is, vinden we 18 pagina's met "UITGELEZEN
PARIJSE BOEKHANDELS - NOTRE COUP DE COEURS", onderverdeeld in soorten. Een plan van de twintig Parijse arrondissementen is ook handig. Een bibliografie per hoofdstuk zal iedereen interesseren, evenals de AlGEMENE BIBLIOGRAFIE PASSAGE PARIJS. Ook het personenregister is onmisbaar.
Dirk Leyman is een literair journalist, interviewer en essayist. Hij werkt al vijfentwintig jaar voor de krant De Morgen. Zijn stukken verschijnen ook geregeld in Het Parool. Hij stelde al twee literaire stedenboeken samen, namelijk over Gent en Nice. (zie ook achteraan: Over de auteur)
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 196
hoogbegaafd•zijn
Wat als 1+1 gelijk is aan 3?
auteur: Lore Dewulf
non-fictie
uitgeverij Pelckmans 2025
ISBN 978 94 6383 334 9
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXX
De auteur is zelf hoogbegaafd en heeft twee hoogbegaafde kinderen. Als pedagoog
probeert ze andere mensen met die begaafdheid te helpen. Ze verschijnt op tv en
geeft interviews op de radio. Ze heeft zelf ondervonden wat het betekent om
hoogbegaafd te zijn en daarom schrijft ze dit boek.
De meesten mensen met een doorsnee begaafdheid hebben geen idee hoe moeilijk
het leven soms kan zijn voor hen die afwijken van de norm. Hardnekkige mythes
zoals: ze zijn succesvol zonder moeite of ze zijn sociaal onbeholpen, doen aan het
zelfbeeld van deze bepaalde groep geen goed.
Lore legt eerst uit waarom en voor wie ze dit boek schreef. Het is een hulp aan
hoogbegaafden die zichzelf nog niet als zodanig hebben herkend, maar ook aan de
mensen om hen heen, want voor een goed wisselwerking is begrip belangrijk.
Hoofdstuk 1 legt uit wat hoogbegaafdheid precies is, terwijl hoofdstuk 2 gaat over
de identiteit van de hoogbegaafde, wat kan veranderen naarmate het kind opgroeit.
Omdat zelfs gewone menselijke relaties moeilijk kunnen zijn voor iemand die buiten
het patroon valt, vervolgt ze haar uitleg met Vriendschap, Partnerrelaties en
Ouderschap. Vooral in die 3 hoofdstukken richt ze zich ook tot de omgeving van de
hoogbegaafde. In hoofdstuk 6 keren we weer terug naar de persoon zelf: hoe valt het
mee op het werk en wat kan je doen om gewaardeerd te worden voor wat je kan? In
het laatste hoofdstuk behandelt ze thema's die verbonden zijn met ontwikkeling en
groei, zoals over- en onderprikkeling, het aangaan van leerprocessen,
waardegebonden keuzes maken, e.a. In het Nawoord richt ze zich rechtstreeks tot de
hoogbegaafde, maar ook tot zijn omgeving, want hoogbegaafdheid is geen losstaand
aspect van iemands persoonlijkheid, het raakt de kern van het bestaan.
Het hele boek munt uit door de mooie vormgeving, met een duidelijke indeling in
kleuren en schema's. De auteur geeft talloze voorbeelden die zich door de blauwe
druk onderscheiden van de gewone tekst. Ze vertrekt heel dikwijls (een derde van de
tekst) vanuit haar eigen ervaringen, maar die staan niet in het blauw. Alle namen
zijn fictief, maar de getuigenissen zijn van echte personen. Soms gebruikt ze "de
mannelijke vorm om de leesbaarheid en vlotheid van de tekst te bewaren." Een IQ-
test met een cijfer hoger dan 130 zegt iets, maar niet alles. Lees wat ze daarover
vertelt. Lees ook hoe het proces van aanvaarding van de eigen aard verloopt.
In het onderdeel over succesvol omgaan met uitdagingen, wordt Anuna De Wever als
sprekend voorbeeld genomen. Hoe zij complexe structuren analyseert en verbanden
blootlegt "illustreert een intellectuele scherpte en maatschappelijke betrokkenheid
die kenmerkend zijn voor veel hoogbegaafden met een sterk ethisch besef."
Of dit boek zijn doel bereikt, namelijk hoogbegaafden en hun omgeving inzicht
geven in een gave die een probleem kan zijn, weet ik niet. Mij lijkt het soms dat er te
veel voorbeelden gegeven worden en dan vooral uit het eigen leven van de auteur.
Wie zich nog verder wil informeren, vindt in de uitgebreide literatuurlijst achterin
misschien zijn gading. Er staan voornamelijk Engelstalige boeken opgelijst. Ook on
line vind je heel wat informatie.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 133
Drie essays over godsdienst
auteur: John Stuart Mill
vertaling: Karel D'huyvetters
non-fictie
uitgeverij Damon Eindhoven 2025
ISBN 978 94 6340 426 6
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXXX
Het is zeker niet het eenvoudigste boek over religie dat ik ooit las, maar het graaft in
filosofische diepten en straalt gezag uit sinds de verschijning van de essays tussen
1854 en 1874. Het werd dus tijd dat er een Nederlandse vertaling verscheen.
Cor Hermans schrijft in zijn inleiding (mooi getiteld: "Waarheid is het domein van
de rede") over de data van het verschijnen van Nature, Utility of Religion en Theism.
Het is de stiefdochter van J.S. Mill die na zijn overlijden de 3 essays uitgaf onder de
naam: Three Essays on Relgion. Hermans heeft het over de vernielende werking van
tbc, over de levenservaringen van Mill en hoe zijn vriendschap met Jeremy Bentham
zijn visie op het leven en meer bepaald op godsdienst veranderde. Mill is een
aanhanger van het utilitarisme, dat in zijn handen uitgroeit "tot het rationele streven
naar het grootst mogelijke geluk (the greatest happiness principle), meer
humanistisch dan puur individualistisch opgevat." Mill vindt dat voor de moreel juist
handelende mens niet alleen negatieve en positieve prikkels in het leven belangrijk
zijn, maar ook de behoefte aan idealen (sociale, esthetische, metafysische). Dat
noemt Hermans de kerngedachte van de drie essays.
De stiefdochter, Helen Taylor, leidt de drie essays in.
Het eerste essay gaat over De Natuur. Theïsten zien de natuur als een afschijnsel
van god of meerdere goden, maar christenen vertellen er niet bij hoe verschrikkelijk
wreed het er in de natuur aan toegaat en hoe moeilijk dat te rijmen is met een goede,
almachtige god. De Natuur is verre van een morele leider.
Het tweede essay behandelt De nuttigheid van godsdienst, een aspect waarover te
weinig wordt nagedacht, vindt Mill. Iedereen heeft het over de Waarheid, maar wat
als godsdienst op een onvervangbare manier de juiste moraal en goed gedrag in de
hand werkt? Ik citeer één zin, die meteen de richting van zijn redenering aangeeft :
"De geschiedenis, in zover we die kennen, bekrachtigt de opinie dat de mensheid het
perfect kan stellen zonder het besef in een hemel." Hij stelt het Paulisme tegenover
het christendom. Als religie één ding kan doen, zo schrijft Mill, dan is het de mensen
hoop geven op een beter leven in het hiernamaals. Om die hoop te koesteren, moet je
evenwel de kritische zin uitsluiten.
Theism is het derde essay. "De oorlog tegen godsdienstige overtuigingen werd in de
voorbije eeuw hoofdzakelijk gevoerd op grond van gezond verstand of logica; op
onze dagen op grond van wetenschap." Machthebbers deden er alles aan om het volk
in de pas te laten lopen, waarbij vrees voor een alziende God en een afrekening voor
slechte daden in een leven hierna, een goed middel bleek. Mill beredeneert het
bestaan van een ziel, van de duivel, van mirakels, het belang van het gemoed en van
ervaring. Hij besluit dat scepticisme geboden is! We zouden alles - ook religie -
moeten beoordelen met wetenschappelijke methoden. Vanzelfsprekend dus, dat hij
mirakels uitvoerig behandelt. Zijn redenering deed me af en toe denken aan wat men
tegenwoordig inbrengt tegen alternatieve geneeswijzen, die het belang van
wetenschap onderschatten.
Het besluit van dit essay - en misschien wel van alle drie - is dat we zinvol moeten
proberen te leven, wat inhoudt dat we een hoogstaande moraal nastreven en laat dat
nu precies zijn waaraan de profeet, Jezus, een belangrijke bijdrage leverde!
Mill probeert aan te tonen dat er - wetenschappelijk gezien - geen reden is om in het
bestaan van een hogere macht te geloven. Wie dat toch doet, negeert de bewijzen
ertegen en houdt geen rekening met de afwezigheid van sluitende bewijzen vóór het
bestaan van een metafysisch wezen. Hij vindt het nog onwaarschijnlijker dat zo'n
wezen almachtig goed en almachtig wijs zou zijn en dat zijn "handelen" op het
welzijn van de mens gericht zou zijn. Hij filosofeert hierover grondig, behandelt alle
mogelijke bewijzen voor en tegen en slaagt erin dat te doen zonder de gelovige mens
te beledigen of belachelijk te maken. Eén van de weinige voorbeelden van het
tegendeel vond ik op p. 98: "behalve in het aaneengeflanste verhaal van de
verrijzenis die vervat is in de slotverzen van St.-Marcus..." Over het algemeen geeft
hij weinig voorbeelden en houdt het liever bij filosofische bedenkingen.
Met alle respect voor de vertaling van Karel D'huyvetters. Ik vond de gedachtegang
af en toe al moeilijk te volgen in het Nederlands, laat staan in een 19de eeuws
Engels.
Het boek hoort thuis in de reeks Vrijdenkers en het is mooi uitgegeven. Een lintje als
bladwijzer is nuttig, want niemand leest deze essays in één keer uit.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 167
Jane Austin
Verteld & Verbeeld
Een grafische biografie
tekst: Janine Barchas
Illustraties: Isabel Greenberg
non-fictie
uitgeverij Pelckmans 2025
ISBN 978 94 6383 394 3
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXX
Een biografie van de beroemde auteur in een beeldverhaal gegoten, met behoud van
de beschikbare feiten: dat deed me voor het eerst sinds vele jaren naar een
stripverhaal grijpen.
In "Aan de lezer" beloven de twee makers dat ze zich strikt aan de weinig
beschikbare feiten zullen houden. Het leven van Jane Austin was relatief
onbewogen, al zijn zij en haar familie - door omstandigheden gedwongen - dikwijls
verhuisd. We onderscheiden drie periodes. Er was de vrij luxueuze jeugd in
Steventon, toen haar vader nog leefde. Toen hij stierf, verhuisde ze met haar zus,
Cassandra, en hun moeder verschillende keren tot ze in Chawton hun intrek namen
in een vrij groot huis dat toebehoorde aan haar broer. Ze sterft als ze 41 jaar is en
wordt begraven in Winchester Cathedral.
We volgen in dit beeldverhaal hoe ze van beginnend schrijfster uitgroeit tot een
wereldbekende figuur. Haar eerste manuscript werd pas na 15 jaar gepubliceerd
onder de titel: Pride and Prejudice. Dit en haar volgende boeken verschenen onder
een schuilnaam, o.a. omdat het voor een vrouw niet gebruikelijk was iets
intellectueels of creatiefs te doen. Pas 10 jaar na de dood van haar zus beseft
Cassandra dat Jane steeds beroemder wordt. Tegenwoordig heeft ze miljoenen
trouwe lezers en is haar werk vele malen verfilmd.
Jane en Cassandra hebben meer dan 1000 brieven uitgewisseld, maar Cassandra
heeft er veel verbrand, vermoedelijk uit discretie. Op basis van de 160 die we nog
over hebben, stelden de twee auteurs dit beeldverhaal samen en een Woordenlijst,
die je achteraan vindt. In hoofdstuk 11 is er bv. sprake van een Miss Ben en een
voorleessessie door Jane. Dat het zo in het echt gebeurd is, weten we dus uit een
brief. We vinden er ook interpretaties afgeleid uit passages in haar romans. We weten
dat ze een grote fan was van Shakespeare en dat Much Ado About Nothing mogelijk
de literaire grondslag vormde voor Pride and Prejudice. Er is weinig of geen
aandacht besteed aan romantische verwikkelingen. Wel volgen we van dichtbij het
familieleven en vooral de goede verstandhouding tussen Jane en haar zus.
We zien Jane Austin evolueren doorheen drie verschillende periodes in haar leven:
als beginnend auteur, als echte schrijfster en als iemand met een zekere status. Ze is
duidelijk herkenbaar getekend in een gele jurk, met sliertjes haar op haar voorhoofd.
Als ze begint te fantaseren nemen de rode kleuren het over van de grijze
achtergrond, zodat wij, als lezers, weten wat er gebeurt.
Door een levensverhaal op deze manier voor te stellen, is het toegankelijk voor elke
leeftijd. De tekenaarster hanteert een schetsmatige stijl, die niet iedereen zal bekoren.
De teksten staan in ballonnetjes, zoals gebruikelijk is in dit genre. Opmerkingen van
de samenstelster staan apart in een zwart kader in het geel. Het hele boek kan je in
één keer uitlezen.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 187
Zalig Zen
Sublieme bestemmingen om tot rust te komen
dit boek is bedacht en vormgegeven door gestalten
non-fictie
uitgeverij Pelckmans 2024
ISBN 978 94 6383 750 7
beoordeeld door Gerda Sterk
XXX
De 28 verblijfplaatsen worden "retreat" genoemd. Zij stellen zich tot doel u lichamelijke en geestelijke rust te bezorgen.
Tekst en foto's inspireren rust, die mij zelfs al lezend bereikte.
"Holistisch" is het kernwoord: lichaam en geest zijn één, emoties en spirituele aspecten zijn belangrijk. Alle retreats zijn erop gespitst om de omgeving, de verblijfsruimte, het zorgvuldig uitgezochte voedsel, de yogasessies en/of andere oefeningen op lichaam en geest te laten inwerken. Sommige verblijven stellen wandelingen voor, maar de meeste foto's tonen voornamelijk licht geklede vrouwen die in eenzaamheid proberen tot innerlijke rust te komen.
De foto's nemen meer plaats in dan de tekst. Zij bieden uitzichten op mooie landschappen, tonen harmonieus ingerichte kamers, een natuurlijke zwemgelegenheid of een prachtig aangelegd zwembad, deelnemers aan oefeningen en veelal sobere, maar smakelijke uitziende gerechten.
In België is geen retreat, maar waarom zou je niet naar Letland gaan, waar je een Pirtssauna kan ondergaan? Het wordt niet uitgelegd wat dat precies is, maar het heeft met traditie en met kruiden te maken. Op de foto ligt een figuur met het hoofd op een verzameling groene groenten en met over de bips een soort salade. Een "professionele saunameester" - zo vertelt de tekst - laat vanuit een bos kruiden een zeepachtige oplossing druppelen op de naakte rug van de liggende figuur. Bovendien "zou de wollen wandbekleding een helende werking hebben dankzij het lanolinegehalte", zo staat er in de tekst. Let op, ik beschrijf het humoristisch, maar ik ben zeker dat al die aandacht ook op mij een weldoende invloed zou uitoefenen.
In Chili ben je niet ver van de beroemde Torres del Paine en heb je toegang tot een adembenemend binnenzwembad. In Oaxaca in Mexico wacht er een boetiekhotel met slechts negen suites "waar de puurheid van de ruwe texturen van beton, staal, klei en hout... perfect zijn voor contemplatie."
Het is een duur boek en de 28 bestemmingen - verspreid over de hele wereld - zijn evenmin goedkoop. Ik zocht een paar prijzen op via de websites die achteraan opgegeven staan: voor minder dan 2000€ per persoon voor 4 dagen is er niet veel te vinden, yogasessies en "biologische" - eventueel vegetarische - maaltijden inbegrepen.
De teksten en bladgrote foto's lijken heel erg op advertenties, maar als ik het grote lot zou winnen, begeef ik me erheen, want - zoals de kaft vertelt -"Of je nu wilt ontsnappen naar een rustig toevluchtsoord of een omgeving zoekt waar je kunt werken aan je mentale en fysieke welzijn, deze gids helpt je op weg naar verjonging en innerlijke rust". Tot dan blader ik door dit mooie boek en droom...
