- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 209
ONDER HET BLADERDAK
TWEEDUIZEND JAAR WOUDGESCHIEDENIS
auteur: Jerker Spits
non-fictie
uitgeverij Van Oorschot Amsterdam 2024
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXXX
Alleen al voor de Mary Rose, zijn vlaggenschip, had Henry VIII zeshonderd volwassen eiken nodig. De ijzerindustrie in 1549 gebruikte zoveel hout, dat er 53 houthakkers voor de gieterij in Robertsbridge de hele dag in touw waren. Hout voorzag bovendien in de dagelijkse behoefte van de bevolking (verwarmen, koken, gereedschap, huizen bouwen), zodat het misnoegen en de armoede groeide. Het kwam zover dat de vrouw van een werkman, met een stukje hout in haar hand, werd gearresteerd.
Spits schreef een boek over de relatie tussen bos, dier en mens. We zijn ons er eindelijk van bewust dat we bossen nodig hebben om de klimaatverandering te bestrijden, maar hij maakt méér duidelijk, namelijk dat tweeduizend jaar geschiedenis van de wereld samenhangt met het bos.
Geschiedenis en leesplezier gaan niet altijd samen, maar hier wel: Spits geeft de boodschap door via vlot vertelde verhalen. "In al de verhalen staat de menselijke honger naar hout, als beeld voor het verlangen naar het bos, in het middelpunt. Het bos leverde brandstof voor economische groei, verhalen over de eigen identiteit en was een spiegel voor angsten en verlangens". De theorie klinkt saai, maar de verhalen slepen je mee: wat een verschillend landschap trof een ontdekkingsreiziger als Humboldt aan in 1799, in vergelijking met wat we nu zien in het Amazonewoud! Toch berichtte Humboldt toen al van een ongenadige en onverstandige houtkap!
Jerker Spits vertelt waar gebeurde anekdotes over Engeland, Noord-Amerika, Zwitserland, Duitsland en Nederland, die allemaal aantonen hoe er - vooral door machtshebbers - geknoeid werd met hout, zodat de periode van de bronstijd tot de 19de eeuw "het houten tijdperk" genoemd mag worden.
Vooraleer hij van start gaat, is het niet slecht dat we weten wat een bos is. Het heeft niet alleen met de oppervlakte te maken, maar ook met de hoogte van de bomen en de maten verschillen van land tot land. Hij geeft als voorbeeld België, waar van een bos gesproken wordt als de oppervlakte 0,01 hectare beslaat; in Papua-Nieuw-Guinea geldt een minimum van honderd hectare!
We maken kennis met mannen zoals Henry VIII en met een schatrijke ijzerbaron, John Winter, die in 1676 overleed, nadat hij meer dan dertigduizend bomen had laten omhakken om zijn hoogovens draaiende te houden. Gelukkig was er ook John Muir, zonder wie er geen sequoia overgebleven zou zijn. Weinigen weten hoeveel soldaten - Duitsers zowel als geallieerden - het leven verloren in het Hürtgenwald in 1944: het woud verhinderde de inzet van tanks en vliegtuigen. Overal lagen boomstammen met boobytraps.
Jerker Spits is een Nederlander en laat Nederland nu één van de armste boslanden van Europa zijn. De Veluwe was ooit een uitgestrekt bosgebied. Twintigduizend hectare (voornamelijk loofbomen) waren rond het midden van de negentiende eeuw in stuifzand veranderd. We maken kennis met de koning van de stropers, Gerrit Staal, die in de rechtszaal fier verkondigde dat hij "de koning van de stropers" was. In Nederland dook een wolfskind op. Wie wil weten dat het uiteindelijk van Antwerpse komaf was, leze het boek.
Tussen de verhalen door is er uitleg over hoe de jacht op het edelhert dit prachtige dier bijna deed uitsterven. Dan is er de terugkomst van de wolf: de nadelen vallen in het niet bij de voordelen. In het hoofdstuk "Het bos en de wereld in ons" lezen we mooie filosofische bespiegelingen, met het bos als metafoor voor het leven.
Het bos spreekt tot de verbeelding: in tal van sprookjes is een donker woud de omgeving waarin kinderen verdwalen, heksen wonen, geesten verschijnen,... Nochtans is meestal het bos de plek van het goede en schuilt het kwade achter de kasteelmuren. Een goed voorbeeld daarvan is Robin Hood, die woonde in Sherwood Forest.
De gebroeders Grimm verzamelden ruim 210 sprookjes, waarvan er 116 zich afspelen in een bos. De auteur werkt een paar voorbeelden uit, waaruit blijkt dat de gebroeders Grimm het Duitse bos zagen als een natuurlijke habitat.
Interessant is ook de bijdrage over het bos in Rusland, een van de meest bosrijke gebieden ter wereld, al ging in de negentiende eeuw ook daar de ontbossing razend snel. Ivan Toergenjev is een schrijver maar ook een jager, die dagen doorbrengt in de bossen en er aangrijpend over schrijft. Een sprookjesverzamelaar/verteller die bij ons minder bekend is, is Aleksandr Afanasjev. Van hem lezen we een volledig sprookje over Leshii, de geest van de bossen.
Het laatste hoofdstuk brengt o.a. Alexander von Humboldt opnieuw en uitgebreider ten tonele. Hij bezocht het Amazoneregenwoud en daarover schrijft Spits een hoofdstukje apart: het is het grootste regenwoud op aarde, het herbergt vijftigduizend plantensoorten, zestienduizend boomsoorten en ontelbare dieren. Dit regenwoud verandert in onze tijd snel door klimaatverandering en ontbossing.
De titel van de epiloog luidt: "De toekomst van het bos". Het gaat iets beter, maar hoe en waarom, dat legt Spits beter zelf uit. Je kan eindigen met de 15 inzichten over het bos, geput uit de verhalen die in het boek zijn verteld. Interessant is ook de Chronologie, die begint in 55 v.Chr. met Caesar die de Rijn oversteekt en omkeert bij de bossen van Germanië. Het laatste jaartal is 2024 en daar staat de droeve boodschap: zo'n achttien procent van het Amazoneregenwoud is verdwenen.
In zijn dankwoord hoopt de auteur dat dit boek aanzet om het bos te koesteren. De Verantwoording geeft uitleg per hoofdstuk over wat Spits gelezen en bestudeerd heeft eer hij de verhalen schreef, al volgen er ook 8 bladzijden met een Literatuurlijst en 5 met een Personenregister.
Het boek is verlucht met zwart-wit foto's van natuur, van kunst en van mensen.
Jerker Spits is geboren in 1977. Hij is Germanist en schrijft over de Duitse Literatuur, politiek en cultuur. Hij schreef ook "Jacht op de barnsteenkamer", waarin hij kunst, geschiedenis en wetenschap vervlecht in een verhaal.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 197
Alice in Wonderland & in Spiegelland
auteur : Lewis Carroll
vertaling: Robbert-Jan Henkes
uitgeverij Van Oorschot Amsterdam 2024
illustraties: John Tenniel, ingekleurd door Floris Tilanus
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXXX
Dit sprookje voor kinderen én volwassenen is wereldberoemd en ook in het
Nederlands al vele keren vertaald. Deze uitgave is speciaal: de vertaling is in vlot,
modern Nederlands en de oorspronkelijke tekeningen werden ingekleurd. Bovendien
is het mooi uitgegeven met harde kaft.
Ik vertel heel in het kort de inhoud. Alice zit met haar zusje aan de waterkant en
verveelt zich. Dat verandert als er plots een wit, pratend konijn voorbij komt. Ze
volgt het tot in zijn hol, waar ze onstuitbaar naar beneden valt: "down the rabbit
hole" is in het Engels een vaste uitdrukking geworden, die refereert aan het zich
verdiepen in iets, of terechtkomen in een vreemde toestand. Alice komt ongedeerd
aan in een wondere wereld. Door uit een flesje te drinken wordt ze heel klein, door
een stukje cake te eten wordt ze heel groot. Dat is het begin van allerlei onzinnige
avonturen, waarbij opvalt hoe kalm en onbevreesd Alice is. Lewis Carroll laat haar
reageren als een verstandig, klein kind.
Er zijn vier verschillende stemmen aan het woord, legt de vertaler uit in het
Nawoord: " die van Carroll (op de achtergrond, peilend) , die van de verteller (die
reacties uitlokt), die van Alice Liddell (zoals de verteller haar plagerig opvoert) en
die van de verhaal-Alice (die Carroll expres niet laat samenvallen met Alice Liddell)
". Al die stemmen zijn intens vervlochten en maken het verhaal levensecht.
We kennen de personages intussen, ook vanuit de film van bv. de Disney studio's: de
Hoedenmaker, de Maartse haas, Homptie Domptie, de Hartenkoningin en vele
anderen. Dit moderne sprookje is niet alleen bedoeld voor kinderen. Er komt weinig
echte actie in, het draait om dialogen, om etiquette, identiteit en vooral over het
verschil tussen zin en onzin. Het bovennatuurlijke is afwezig, al gebeuren er
voortdurend onverklaarbare dingen. De Victoriaanse samenleving wordt door Carroll
op de korrel genomen via sprekende dieren en levenloze objecten, zoals
speelkaarten.
Kinderboeken zijn doorgaans moralistisch, maar ook daarmee steekt Carroll de
draak tot in het absurde. Een voorbeeld: de Hertogin gooit haar baby naar Alice, die
hem met moeite kan vangen. Ze zingt het tegenovergestelde van een lief slaapliedje,
waarvan het begin luidt: "Wees hardvochtig met uw blaag en geef hem voor zijn
niezen slaag... ", gooit hem woest in de lucht, zodat hij hard brult en schudt hem aan
het eind van elke zin stevig door elkaar.
De nieuwe uitgave maakt van dit boek een mooi geschenk. De vertaling is prima.
Henkes slaagt erin om de gedichten te vertalen en te laten rijmen. Zijn Nawoord licht
de achtergrond van het ontstaan van het verhaal toe en ook hoe de echte Alice
Liddell leefde en stierf. Hij gaat in op de gezagsondermijnende aspecten in het
verhaal en op het verdoken feministische karakter ervan. Het zou nuttig zijn het
Nawoord vooraf te lezen! Voor de (volwassen) liefhebbers zijn de Aantekeningen
interessant. Daarin lezen we allerlei wetenswaardigheden, die behoren bij het rode
nummer van de bladzijde. De Verantwoording onthult het aantal Engelse en
Nederlandse boeken die Henkes raadpleegde.
Lewis Carroll is een pseudoniem van de Engelse wiskundige Charles Lutwidge
Dodgson. Het eerste boek verscheen in 1865.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 220
INNERLIJKE KRACHT
TIJDLOZE LESSEN VOOR PERSOONLIJK LEIDERSCHAP
auteur Mark Tuitert & Marcus Aurelius
non-fictie , zelfhulpboek
uitgeverij MAVEN 2024
ISBN 978 94 9321 3850 2
beoordeeld door Gerda Sterk
XXX
Marcus Aurelius was een goede 2000 jaar geleden een Romeinse keizer die heerste
over miljoenen mensen, moest afrekenen met alles verwoestende epidemieën en
talrijke veldtochten leidde. Zijn naam klinkt in de 21ste eeuw nog altijd als een klok
en dat is voornamelijk vanwege zijn Meditaties. Dit zijn filosofische geschriften
waarin hij nadenkt over hoe hij moet handelen en toch een goed mens kan blijven.
De Stoïcijnse waarden leidden hem de weg.
Dat Stoïcijnse ideaal bood ook een waardevol houvast aan de jonge topschaatser, die
Mark Tuitert in 2002 was,. Met dit boek wil hij ons duidelijk maken dat wij allemaal
- en vooral leidinggevenden - gebaat zijn met de wijze woorden van de keizer,
gewoon omdat ze tijdloos zijn. Hij maakt het ons gemakkelijk: hij citeert uit
Meditaties, past toe wat hij eraan had en legt uit wat wij ermee kunnen doen. In het
voorwoord benadrukt hij dat het niet de bedoeling is om het hele boek in één keer uit
te lezen: "het is bedoeld om iedere dag te gebruiken, om stukken terug te lezen, op je
nachtkastje te leggen... Uit elk boek heb ik een korte meditatie gedestilleerd die aan
het eind van dat hoofdstuk staat." Die laatste opmerking is wat misleidend: het gaat
niet over een fragment uit de boeken van Aurelius.
De 12 hoofdstukken zijn meestal als volgt opgevat: de titel bevat de belangrijkste
gedachte, dan volgt wat M. Aurelius dacht en het belang ervan in het algemeen voor
hem en voor ons, moderne lezers. Pas dan komt de echte uitleg, voorafgegaan door
cijfers en sommige regels in het roze gedrukt. De cijfers leiden de citaten in, staan
niet op volgorde, maar ik heb de reden daarvan niet kunnen achterhalen. Wat tegen
een roze achtergrond gedrukt is, zijn de hoofdgedachten uit de citaten die de auteur
op het moderne leven zal toepassen.
Een voorbeeld. Hoofdstuk 5 komt uit boek 5. Titel: Omarm je tegenslagen. Op de
oneven bladzijde staat de korte samenvatting, op de even bladzijde staat een
tekening in rood, wit, blauw die een man met een spade voorstelt. Daaronder staat
een citaat. Het fragment van Aurelius staat in vettere druk dan de bedenkingen van
Tuitert. In dat fragment staat in het roze: "Wie zijn eigen ambacht liefheeft, spant
zich tot het uiterste in voor zijn werk, zonder te denken aan eten of baden". De
auteur legt uit dat toewijding en consistentie een vorm van zelfrespect zijn en dus
moet je opstaan en aan het werk gaan! Nummer twee staat er niet, maar onder
nummer drie heeft Aurelius het over wat je moet denken over wat anderen van je
denken. Tuitert ziet dit citaat als een aansporing om iets goeds te doen. Zo volgen er
nog 6 bedenkingen eer hij afsluit met een overzicht, gedrukt tegen een grijze
achtergrond, met vet gedrukte raadgevingen. Ik citeer: "Kijk naar de mensen om je
heen. Welke functie vervullen zij?... Bedenk nu wat jouw rol in dat geheel is."
Omdat Aurelius geloofde in goden die alles bestierden, vinden we die gedachte
regelmatig terug. De auteur volgt hem daarin niet, maar past die gedachte toe op de
natuur en de wetenschap. Wat Aurelius zegt over leiderschap kan elke moderne
directeur of directrice toepassen, zeker als het in het moderne kleedje van Tuitert
gegoten is.
Het is vooral de Stoïcijnse filosofie met de hoofdgedachten van o.a. rust, kalmte,
aanvaarding, nadenken, leven in het hier en het nu, die Tuitert toepast op zichzelf en
op het moderne leven. Hij belooft dat - als we die wijze woorden volgen - ze ons
innerlijke kracht zullen geven om opgewassen te zijn tegen verlies, tegen woede,
tegen stress en tegen allerlei voor- en tegenslagen. Het zou een manier van bewuster
leven kunnen worden.
Het is boek is mooi uitgegeven met een harde kaft.
Over Mark Tuitert
Mark Tuitert verbleef als schaatser 15 jaar aan de wereldtop en was na zijn topsportcarrière vastberaden
om ook op maatschappelijk gebied de top te bereiken. Mark rondde in 2016 de opleiding Sport, Business
en Leadership aan de Universiteit van Nyenrode af. Hij richtte in 2017 First Energy Gum op, waarmee hij
onder meer topsportend Nederland voorziet van energie en waar hij verantwoordelijk is voor de online
marketing. Via FitChannel motiveert Mark mensen om te trainen en gezond te leven en adviseert hij bedrijven op het gebied van vitaliteit.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 277
Intentioneel Leven
7 simpele gewoontes voor meer focus en geluk
auteur: Ernst-Jan Pfauth
non-fictie, zelfhulpboek
uitgeverij Maven 2024
ISBN 978 94 932 1386 9
beoordeeld door Gerda Sterk
XXX
Op de kaft van het boek zien we de foto van een man die uitstraalt wat hij
verkondigt: de auteur kijkt ons aan met een open, zelfverzekerde,
optimistische blik, waaruit relativerende humor straalt.
Hij schijnt te weten "waar je gelukkig van wordt. Waarom is het dan zo lastig
om er tijd voor vrij te maken?", aldus de tekst op de kaft. Wij weten dat ook: tijd
doorbrengen met familie en vrienden, anderen helpen, in een flow raken,
betekenisvol werk doen, dankbaar zijn voor de dingen die we al hebben.
Pfauth wil ons helpen en ontwikkelde 7 vliegwielen "waarmee je elke dag
prioriteit geeft aan wat jij belangrijk vindt". Ze zijn gemakkelijk te vinden aan
het eind van elk hoofdstuk, gedrukt op lichtgroen papier, gevolgd door een
samenvatting en goede raad om je doelen te halen.
Go with the flow
Ik geef als voorbeeld het eerste hoofdstuk. Onder de licht provocerende titel
"Omarm uitstelgedrag om vooruit te komen", vertrekt hij vanuit het voorbeeld
van Stefan Zweig die Rodin ontmoet in Parijs. Van die beeldhouwer leert Zweig
(en ook Pfauth) hoe uit opperste concentratie het werkelijke geluk voortkomt.
De moderne mens wordt voortdurend afgeleid door sociale media, televisie,
reclame, tablets en telefoons. In plaats van eraan te beginnen en in een goede
flow te geraken, stelt hij activiteiten uit die uitdagen en gelukkig maken. Op het
vliegwiel zien we hoe we gemakkelijker in actie kunnen komen: klein beginnen,
voldoening ervaren, groei van zelfvertrouwen, doorzetten. Dan volgen er vijf
manieren om in een flow te geraken, telkens met voorbeelden en toelichting.
Voldoening, innerlijke rust, dankbaarheid
In het volgende hoofdstuk leren we hoe we meer voldoening kunnen ervaren. In
hoofdstuk drie legt hij uit hoe we innerlijke rust kunnen vinden door verbinding
met anderen. De voorbeelden daarvan haalt hij hoofdzakelijk uit zijn eigen
leven en uit wat Maslow hem leerde. Bij de raadgevingen vinden we bv.: zoek
vrijwilligerswerk dat bij je past. In het volgende hoofdstuk beklemtoont hij dat
dankbaarheid belangrijk is. Hij raadt aan om in een notitieboek dagelijks drie
dingen op te schrijven waarvan je dankbaar wordt.
Geld maakt (niet) gelukkig
Geld is belangrijk, schrijft hij in hoofdstuk 5, maar enkel als je er slim mee
omgaat. Hij stelt zichzelf als voorbeeld: hij is een geslaagd ondernemer, die
heeft moeten leren hoe hij gelukkig werd van geld: door o.a. meer vrijheid te
creëren om te besteden aan wat hij belangrijk vindt (en dat is niet de nieuwste
GSM kopen!). Ook hoofdstuk 6 bewijst met voorbeelden wat hij wil zeggen: af
en toe nee zeggen creëert vrijheid en rust. Maar om te weten wanneer je nee
moet zeggen, heb je hoofdstuk 7 nodig: weet wat je wilt, dan leef je intentioneel
en ervaar je elke dag meer voldoening! In de conclusie herhaalt hij hoe hij zelf
de flow en de rust bereikte en "Ik ben nu 38 en durf voor het eerst te zeggen dat
geluk me niet meer ongezien voorbijvliegt." Doorheen de uiteenzetting raadt hij
dikwijls aan om dingen op te schrijven en dan liefst met pen en papier.
In de Noten vinden we per hoofdstuk waar hij de mosterd haalde. Bij de
geciteerde namen herkende ik enkel Kahneman, Pfauth zelf,
Maslow en D.F.Wallace.
Fraai uitgegeven boek met een stevige kaft, een QR-code en een sticker met de 7
hoofdpunten uit de 7 hoofdstukken.
- Gegevens
- Geschreven door: Didier (De Wever)
- Categorie: Recensies
- Hits: 218
gedichten over de oude dag
diverse auteurs
gedichten
uitgeverij: Poëziecentrum vzw 2024
ISBN 978 90 5655 172 8
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXX
Oud worden is het eindelijk vermogen
ver af te zijn van plannen en getallen...
aldus schrijft Ida Gerhardt op de eerste bladzijde, na het voorwoord van de samenstellers. Iedereen die veel jaren telt, zal dit beamen: er valt verantwoordelijkheid van je af. De dichters in deze bloemlezing zijn zelf oud als ze het gedicht schreven, getuige Stefan Hertmans: "Wat voor ons ligt is lang geleden, leven maakt stiller eens je dat begrijpt..."
Of Gerrit Kouwenaar: "Men moet zijn zomers nog tellen, zijn vonnis
nog vellen, men moet zijn winter nog sneeuwen.."
In mooie beeldspraak geven een tiental dichters en dichteressen weer wat er door hen heengaat als ze beseffen dat ze oud geworden zijn. Het zijn tegenstrijdige bespiegelingen. Ze zien er goede kanten aan, ze proberen letterlijk de poëzie ervan in te zien. Ze weten dat oud worden gelijk staat aan omgaan met verlies, maar ze zijn niet alles kwijt, want ze schrijven een gedicht dat getuigt van verbeeldingskracht!
Dit mooi uitgegeven boek verschijnt op initiatief van het internationaal onderzoekswerk CHARM. De bloemlezing maakt deel uit van het traject "Kunst is voor altijd" waarmee Amarant kunst en cultuur vanzelfsprekend wil maken, ook in woon-zorgcentra. Er is een Lezerscollectief dat de bundel daar zal verspreiden en misschien ook voorlezen en uitleggen, zodat er verrijkende gesprekken op gang komen. Jongere lezers zullen dit boek niet kopen, maar aangezien we kunnen spreken van een "vergrijzingsexplosie", zal er een groot geïnteresseerd publiek overblijven.
...
