Gegevens

Geschreven door: Didier (De Wever)

Categorie: Recensies

Gepubliceerd: 22 augustus 2024

Hits: 257

Een natuurwetenschappelijke kijk op het Bijbelse verhaal van de zondvloed

 

auteur: Raoul Langejans

non-fictie

uitgeverij Boekscout Soest 2024

ISBN 978-94-650-9639-1

beoordeeld door Gerda Sterk

 

De auteur: Raoul Langejans (Nederland, 1990), ontwikkelde al vroeg een nieuwsgierigheid naar de kloof tussen wetenschap en religie.

 

Van een boek met zo'n intrigerende titel verwacht je wetenschappelijke kritiek op het Bijbelverhaal in een humoristisch jasje gegoten en inderdaad, van bij de inleiding sleurt Langejans je mee door "de grootste en meest epische reddingsactie aller tijden... het Bijbelse zondvloedverhaal en de ark van Noach". Daarmee is de ondertitel verklaard: "Een natuurwetenschappelijke kijk op het Bijbelse verhaal van de zondvloed"

 

 

Alle dieren en planten ter wereld, vleeseters inbegrepen, die een jaar lang (uitleg volgt) ronddobberen op een houten boot, dat neemt toch niemand meer letterlijk! Ho maar, zegt Langejans in zijn inleiding, er is absoluut reden tot zorg: "... in het wellicht meest vrome land in het moderne Westen: de Verenigde Staten van Amerika.... gelooft een verbazingwekkend en evenzo schrikbarend groot aantal van 66 miljoen mensen dat de aarde niet ouder is dan 10.000 jaar, al het leven perfect en onveranderlijk geschapen is, dat de mens rondbanjerde tussen dinosauriërs en dat de wereldwijde zondvloed een historische gebeurtenis is geweest." Ook de islamitische wereld verwerpt wat botst met het letterlijke woord van Allah. De Joodse traditie doet al langer hetzelfde: als er in Genesis staat dat ene Noach op vijfhonderdjarige leeftijd (!) drie zonen verwekte en de opdracht kreeg een ark te bouwen volgens specifieke instructies, dan is dat letterlijk te nemen. Wat auteur Langejans zich afvraagt is wat de grootste wereldreligies zeggen over onderwerpen die het werkveld van de natuurwetenschap raken? Hij neemt dus deze ene mythe als voorbeeld en benadrukt hoeveel mensen het verhaal van de zondvloed letterlijk geloven.

Crea-Bea

In de U.S.A., maar ook bij ons, lééft het Creationisme. Zij verwijzen Darwin en de hele evolutietheorie naar de prullenmand. Tegen het einde van de 20ste eeuw dook het Intelligent Design op, een erfgenaam van de creationistische beweging. Zij propageren als volwaardig wetenschappelijke theorie "het idee dat het leven op Aarde is ontstaan en ontwikkeld door de tussenkomst van een intelligent en creatief wezen". Langejans introduceert Crea-Bea, een afkorting voor creationisten en "Buitengewoon eigenwijze apologeet". Crea-Bea wordt opgevoerd als een instantie of een soort persoon om religieuze standpunten door middel van (een soort) redenering te verdedigen tegen wetenschappelijke inzichten. Langejans wil ons allemaal mee aan boord hebben, dus verklaart hij ook nog het verschil tussen empirische en formele wetenschap, legt uit wat metafysica ons kan leren, waarom hij God met een hoofdletter schrijft en dat hij - tenzij anders aangegeven - de God van de Bijbel, de Tenach en de Koran bedoelt. Vanuit de vraag: "Bestaat er een God?" verklaart hij aan welke eisen belangrijke vormen van redenering, maar ook falsificatie, moeten voldoen. Zijn besluit: de waarheid in de context van dit boek is:

 

Datgene dat in overeenstemming is met de waarneembare werkelijkheid en zich onafhankelijk van het denken of van individuele ervaring, herhaaldelijk en door verschillende personen laat aantonen.

 

Als dat allemaal duidelijk is voor de lezer, begint de auteur aan zijn berekeningen en al snel blijft er niet veel meer over van de letterlijke interpretatie van Gods verschrikkelijke straf voor de afschuwelijke soort die Hij nochtans zelf geschapen had: de mens. Omdat het niet mogelijk is om alles weer te geven wat de drie grootste wereldreligies zeggen over dit onderwerp en wat het antwoord daarop is van Langejan, geef ik slechts enkele van de uitgewerkte ideeën als voorbeeld.

Zeewaardig of zinkwaardig?

Hij begint met de bouw van de boot, berekent maten en gewichten en besluit dat de hoogbejaarde Noach zonder enige kennis van scheepsbouw in de Bronstijd (zijn tijd) onmogelijk zo'n grote houten kuip had kunnen maken, laat staan drijvende houden. Voor de bouw van het schip van Michiel de Ruyter bv. "werden met gemak tweeduizend eiken geveld" en dat was in de 17de eeuw.

In hoofdstuk 5 berekent hij het gewicht van de dieren, het drinkbaar water en het voedsel voor alle leven aan boord. Het totale gewicht loopt al snel in de miljoenen kilogram! En hoe slaagde de vitale senior erin om het water een jaar lang drinkbaar te houden? "De regenslag zelf duurde naar verluidt 40 dagen en 40 nachten. Daarna had het wassende water 150 dagen de overhand op de aarde en duurde het nog eens 74 dagen om zich terug te trekken". Er wordt een raaf uitgestuurd die na een week terugkomt. Twee weken later keert de tweede duif eindelijk terug met een olijfblad. De derde duif mocht weer een week later op pad. "29 dagen daarna opende Noach het venster in de ark en 57 dagen dáárna mocht de hele rataplan eindelijk uit de varende attractie. Al met al was het gezelschap zo'n 371 dagen aan boord". Het aantal zieke, uitgemergelde dieren aan boord moet gigantisch geweest zijn.

Jurassic (p)ark

Aan welke aantallen komt hij als hij de soorten dieren en planten berekent die Noach heeft mogen redden? Alweer verschijnen er duizelingwekkende getallen, die ook alle uitgestorven diersoorten omvatten. Zelfs de creationisten kunnen niet naast het immense fossielenbestand kijken en "besluiten" - omdat de aarde volgens hun leer maximum 6000 tot 10.000 jaar oud is - dat mensen, sabeltandtijgers, mammoeten en dinosauriërs samen rondliepen. Langejans presenteert de echte wetenschap en vergelijkt die met wat er in boeken en tijdschriften van de creationisten geschreven wordt. Ik geef een paar voorbeelden: creationisten wuiven het vleeseters-probleem met gemak weg door te stellen dat al het leven op aarde oorspronkelijk vegetarisch was. Langejans: de Tyronnosaurus rex gebruikte zijn zestig tanden oorspronkelijk dus om blaadjes van takken te grissen, de krokodil plukte struiken kaal. (Crea-Bea -) F. L. Marsh introduceerde de term baraminologie, een door God geschapen oervorm, waarmee het creationisme stelt dat een kat bijvoorbeeld kan uitwaaieren tot een tijger of een leeuw, maar altijd een katachtige zal blijven. Evolutie boven het soortniveau wordt door hen dus afgewezen. Op een van de schaarse afbeeldingen zien we een vergelijking in relatieve grootte tussen de mens en enkele uitgestorven leden van de Elephantidae: de mens is een dwerg in vergelijking met de gigantische olifantachtigen. "Er moeten verschillende wonderen de wereld in geholpen zijn om al deze dieren levend in de ark te krijgen." Langejans bespreekt ook het gekende argument van de horloge van Paley, het ID-aanhangers-geloof in de onherleidbare complexiteit van het oog en het argument dat 100 apen op 100 typemachines er nooit in zullen slagen om een correcte zin te typen, laat staan een Shakespeare-stuk te creëren. Intelligent leven is dus door een ontwerper gemaakt, een bijzonder intelligente, die er evenwel in slaagde een menselijk ras te creëren dat - op één familie na - het verdiende uitgeroeid te worden. Zelfs moderne ID-aanhangers kunnen niet accepteren dat al het leven op aarde genetisch aan elkaar verwant is door het delen van gemeenschappelijke voorouders. Hoe bioloog Langejans dit alles uitlegt en weerlegt, o.a. hoe prutserig het ontwerp van die Slimmerik is, dat vormt boeiende lectuur!

Darwin en afstamming met modificatie

Darwin is in dit hele verhaal belangrijk en dus is hoofdstuk 8 helemaal aan hem en zijn moeizaam verworven bevindingen gewijd. De nieuwste ontdekkingen daaromtrent zijn allemaal in tegenspraak met het geloof van de creationisten die ook in Nederland een vertegenwoordiging hebben: het Logos Instituut. In hun kernwaarden staat dat ze de Bijbel letterlijk nemen. Zij geloven dus bv. niet dat DNA, de drager van het genetisch materiaal, populaties doet evolueren. Zij zien het desnoods zo: zelfs als mensapen wél door een blind proces evolueerden tot wat ze nu zijn, dan vormen wij, mensen, daarop een uitzondering.

Ararat en hoe kwamen de dieren in godsnaam van die berg af?

Volgens de Genesis is het aannemelijk dat de ark strandde op de Ararat die zo'n 5137 m hoog is en besneeuwd in de winter. Zijn na Gods grootschalige genocide "de kangoeroes vrolijk naar Australië gehopt zonder een spoor van skeletten achter te laten...?" En waar kwam het water vandaan en - even belangrijk - waar ging het naartoe?! Langejans bewijst via vele berekeningen en redeneringen dat het hele idee van een vloed, die op 40 dagen en nachten tijd zelfs de hoogste bergen overspoelde, zonder een wonder van God niet mogelijk was.

Hoofdstuk 9 sluit het boek af: het absurde verhaal van de zondvloed kan enkel geloofd worden, als bewezen wordt dat alle natuurwetten tijdelijk opgeschort werden. Langejans toont overtuigend aan dat de argumenten van "Crea-Bea" die doorheen het hele boek opduiken, getuigen van pseudowetenschap tot in het absurde toe.

Laat het varen

Besluit: "Nee, we weten nog niet alles. Onze kennis bevat hiaten... we komen van ver... de platte aarde... het verbranden van heksen...de God van de gaten hoort geen zeggenschap te hebben over het wetenschappelijk curriculum op scholen...". Langejans wijst doorheen heel zijn boek op de schadelijke indoctrinatie van kinderen, die geboren worden als atheïst, maar gehersenspoeld worden door de godsdienst waarin ze toevallig opgroeien. Dat zorgt ervoor dat ze niet zelfstandig durven en/of leren nadenken.

De auteur gaat uit van het verhaal van de zondvloed, maar beperkt zich niet tot de mythe, integendeel, hij heeft de wetenschap van verschillende specialisaties nodig om volstrekt duidelijk te maken wat een quatsch dit verhaal is en hoe vreemd het is dat er nog miljoenen mensen - gelovigen van het Boek - het letterlijk nemen. 

 

Langejans gebruikt humor in al zijn vormen en een schrijfstijl die het midden houdt tussen realistisch en poëtisch. Hij gebruikt veel woorden en uitdrukkingen die verband houden met de scheepvaart en de lezer doen glimlachen. De bladzijden lange berekeningen zijn noodzakelijk voor de argumentatie, maar natuurlijk minder meeslepende lectuur. Alle begrippen, inclusief Engelse citaten, worden in de tekst uitgelegd. Waar nodig vind je een verwijzing naar uitleg onderaan de pagina, zodat je niet telkens achteraan moet gaan zoeken. Er is een uitgebreide alfabetische lijst van geciteerde werken, met - indien nodig - de paginanummers van het werk waar de citaten te vinden zijn. Er is geen index. 
Bereid u voor op een uitdagende reis door geloof, wetenschap en de grenzen van het menselijk denken.

 

Raoul Langejans (1990) is docent biologie / tolk en vertaler Japans / auteur/ student MA in Philosophy

 

Gegevens

Geschreven door: Didier (De Wever)

Categorie: Recensies

Gepubliceerd: 15 augustus 2024

Hits: 221

DE BEAUJOLAIS LAAT VAN ZICH HOREN!

Ook ik wil meer schwung geven aan deze regio! 

 

Op doorreis naar mijn vakantiebestemming ‘Grimaud’(Var) in het zonnige zuiden van Frankrijk, vond ik een tussenstop in de Beaujolais wel eens de moeite om enkele dagen te genieten van het mooie landschap, de pittoreske dorpjes, maar ook van de heerlijke verfrissende, prijsvriendelijke wijnen. Niet alleen een upgrade van mijn wijn- en streekkennis, maar vooral een nieuwsgierigheid naar de evolutie, marketing en nieuwsjes op culinair wijnvlak.

 

Even in het kort onze wijnkennis opfrissen.

Deze regio strekt zich uit van Leynes, ten zuiden van Mâcon tot in L’ Arbresle op enkele kilometers van de culinaire grootstad Lyon. Dit gebied levert meer verscheidenheid aan wijnen en ondergrond dan dat je op het eerste gezicht zou denken. Hetzelfde druivenras ‘gamay noir à jus blanc’ is voor rood en rosé de absolute heerser in de appellatielijst. Momenteel merkt men ook een behoorlijke aanplant van pinot noir als tweede rode variëteit. 

Chardonnay neemt het dan op voor de witte wijnen. De wijnen van de beaujolais worden gecommercialiseerd onder AOC, waarvan tien ‘crus’ (in de Beaujolais wordt een ‘cru’ als een gemeentelijke appellatie aangezien).

 

Van N naar Z: SAINT-AMOUR, JULIENAS, CHÉNAS, MOULIN-A-VENT, FLEURIE, CHIROUBLES, MORGON, RÉGNIÉ, BROUILLY en CÔTE DE BROUILLY. 

 

De meeste wijnen uit het gebied worden gemaakt volgens de methode die ‘vinification beaujolaise’ wordt genoemd. Kort samengevat: handmatige oogst, volledige trossen in de ‘cuve’. Op de bodem van de gistkuip is het druivensap vrij van koolzuurgas. In het midden weken de trossen in het sap. De anthocyanen (kleurstoffen), de tannine, de aroma’s in wording, worden aan het sap afgegeven. In het bovenste gedeelte vertoeven de trossen in een anaëroob (zonder zuurstof) milieu bestaande uit koolzuurgas. Binnen in de bessen start een intracellulaire gisting. Door dit gebruik van deze typische methode voor de meeste beaujolaiswijnen (volledige trossen en onder koolzuurgas) krijg je complexe gistingsprocessen die resulteren in heel fruitige wijnen.

 

Laten we vooral eerst eens de appellatielijst van de ‘crus’ (opsomming van de twaalf persoonlijkheden volgens ‘Office de Tourisme Beaujolais’) bekijken. We nemen de belangrijkste kenmerken onder de loep:

SAINT-AMOUR (304 ha). 

De wijnstokken van deze ‘vintage’ bevinden zich in het departement Saône-et-Loire. Elk jaar wordt er een ‘cuvée Saint-Valentin’ gemaakt, waardoor 14 februari een goed moment is om deze rode wijn te proeven.

Geografische ligging: in het noorden van Beaujolais, in het departement Saône-et- Loire.

Bodemgesteldheid: graniet, leisteen en keien.

Opmerkingen: fijne, delicate en aromatische wijn.

ONTDEKKING: DOMAINE DE LA PIROLETTE 2022 (20 euro).

JULIÉNAS (554 ha). 

Gelegen in vier gemeenten (departementen Rhône en Saône-et-Loire). Typische specialiteiten uit de streek, dicht bij de zijdestad Lyon: Le tablier de sapeur (vette darm), La jambe de bois (stoofpotje met rundspoot), Quenelles (vleesballetjes), Cervelle de canut (platte kaas met sjalot, room, olie en witte wijn, enz.).

Geografische ligging: ten zuidwesten van Saint-Amour.

Bodemgesteldheid: diepere bodem met meer klei dan de andere ‘crus’.

Opmerking: structuurvolle en fruitige wijn, kan enkele jaren bewaren.

ONTDEKKING: CAVE JULIÉNAS CHAINTRÉ – Terre d’Eden 2022 (11 euro).

CHÉNAS (227 ha). 

Het is de kleinste appellatie van de Beaujolais. Oude eikenplantages, destijds gekapt door de Gallo-Romeinen en vervolgens door kloosterorden, maakten plaats voor aanplant voor wijnstokken.

Geografische ligging: ten zuiden van de twee voorgaande AOP, grenzend aan Moulin-à-Vent.

Bodemgesteldheid: graniet. 

Opmerking: de wijnen verschillen erg naargelang de bodemstructuur. Een gedeelte van de wijnen uit de gemeente genieten van de AOC Moulin-à-Vent.

Referentie: Cave Château de Chénas – Coeur de Granit 2022 (9,90 euro).

MOULIN-À-VENT (642 ha). 

Vanaf een hoogte van 278 m, omgeven door een decor van wijngaarden, onder toezicht van een geklasseerde molen. Dit historisch monument is de trots van de appellatie.

Geografische ligging: in de departementen Rhône en Saône-et-Loire.

Bodemgesteldheid: granietbodem rijk aan mangaan.

Opmerking: krachtige en genereuze wijn die goed kan ouderen (5 tot 10 jaar en zelfs meer!).

ONTDEKKING: CHÂTEAU DU MOULIN-Á-VENT – Couvent des Thorins 2021 (17 euro).

FLEURIE (810 ha). 

De appellatie dankt zijn naam aan de Romeinse legionair Fleurus. Wordt gedomineerd door de Madonnaheuvel en door de kapel.

Geografische ligging: ten zuidwesten van Moulin-à-Vent.

Bodemgesteldheid: grote granietkristallen.

Opmerking: lichte en fruitige wijnen.

Referentie: Domaine des Marrans – Les Marrans 2021 (16,80 euro).

CHIROUBLES (314 ha).

De wijnstokken nestelen zich op hellingen, gerangschikt in een cirkel. Hier vinden we de hoogste percelen (450 meter), gesteund door de ‘Monts du Beaujolais’.

Geografische ligging: ten zuidwesten van Fleurie.

Bodemgesteldheid: granieten dalkom (*1).

Opmerking: fijne en elegante wijn. Geboortedorp van Victor Pulliat (1827-1897). Deze ampelograaf wordt beschouwd als de redder van de Europese wijngaarden na de invasie van de phylloxera (druifluis). Hij dankt zijn reputatie aan zijn studie van de wijnstokken en de heropbouw van de wijngaarden (enten op Amerikaanse onderstokken).

Referentie: Domaine de Petit Puits  2022 (18 euro).

MORGON (1127 ha). 

Een cru met diverse bodems, wordt gedomineerd door de Mont du Py. Daar gaan we op zoek naar de eeuwenoude eik die ‘La Côte du Py’ bekroont. Een heel prestigieuze appellatie.

Geografische ligging: ten zuiden van Chiroubles.

Bodemgesteldheid: verpulverde, uiteengevallen leisteenrotsen met pyriet en ijzeroxide.

Opmerking: genereuze en vlezige wijn met de smaak van het ‘terroir’.

ONTDEKKING: DOMEINE LAURENT GAUTHIER, Côte du Py 2022 (15,50 euro).

RÉGNIÉ (550 ha). 

Het dorp Régnié valt op door zijn kerk met twee klokkentorens, gebouwd in 1867 volgens de plannen van architect Pierre Bossan (1814-1888), die de basiliek Notre-Dame de Fourvière in Lyon creëerde.

Geografische ligging: tussen Belleville en Beaujeu ten zuidwesten van Morgon.

Bodemgesteldheid: roze graniet, rijk aan mineralen.

Opmerking: soepele, krachtige en aromatische wijn.

Referentie: Caveau du Cru Régnié (onder de 20 euro).

CÔTE DE BROUILLY (323 ha). 

Wordt gedomineerd door de kapel Notre Dame aux Raisins. Rabelais, arts en schrijver (1494-1553), zei dat Mont Brouilly werd gevormd door boeman Gargantua. Gargantua en zoon Pantagruel waren twee beroemde reuzen (wereldliteratuur) die groot, sterk, dapper, intelligent en progressief waren. Zij waren dol op de goede dingen des levens.

Geografische ligging: op de heuvel.

Bodemgesteldheid: graniet en leisteen met de beroemde groenblauwe stenen.

Opmerking: rasechte wijn, moet een beetje rijpen om zich helemaal te ontplooien.

Referentie: Domaine Jean-Marc Laforest 2022 (13, 95 euro).

BROUILLY (1263 ha).

Wijn die zeer populair is in de Parijse bistro’s. Meest zuidelijk gelegen regio.

Geografische ligging: op een heuvel met dezelfde naam.

Bodemgesteldheid: graniet en leisteen

Opmerking: fruitige wijn met een mooie structuur.

Referentie: Château de la Terrière 2022 (9,50 euro).

BEAUJOLAIS-VILLAGES (4209 ha).

De appellatie, die 38 dorpen omvat, is de eerste Franse appellatie met het woord ‘dorpen’ in haar naam. Daar zijn ook de beaujolais villages nouveau, beaujolais villages rosé en de witte beaujolais zeer in trek.

BEAUJOLAIS (5398 ha). 

Het is zoals een Toscaans landschap in Frankrijk, uitvergroot door gouden stenen (pierres dorées). Beaujolais nouveau, beaujolais wit, rood en rosé zijn daar verkrijgbaar. Feestwijnen bij uitstek en dan nog alle onder de prijs van 20 euro. 

 

In een ‘Chambre et Table d’Hôtes’, zou ik mijn kort verblijf boeken. Een ideale plaats voor de verkenning van de hier beschreven beaujolaiswijnen.

 

Als uitvalbasis koos ik voor ‘Domaine Des Aloets’ (Rue Pierre Poitrasson) in het pittoreske dorpje Noiré, ongeveer een 25 km van de afslag van de snelweg in Villefranche-sur-Saône. Een aanrader qua accommodatie en gastvrijheid. Ik kon daar proeven van de plaatselijke specialiteiten, met zorg en fierheid klaargemaakt door de gastvrouw (*2). Op haar advies belandde ik bij wijnboer Dominique Guillard (Viticulteur-Récoltant te Oingt – tel: 04.74.71.11.74 ) voor een uitgebreide degustatie. Mijn voorkeur viel op een rosé ‘pink tower’ 2023 (7 euro), een rode beaujolais 2023, ‘vieilles vignes’ (9 euro) en een bijzondere lekkere ‘cuvée Alexandre 2022’ (14 euro). Deze laatste werd gebotteld ter nagedachtenis van de overgrootvader en stichter van het wijnhuis. Dominique kon niet nalaten mij te vertellen dat zijn overgrootvader tevens burgervader was van het dorpje Oingt. 

Deze uitzonderlijk gemaakte jaargang 2022 beïnvloedde mijn koopgedrag. Het klein familiebedrijf van 10 hectare streeft naar traditie en respect voor de natuur. Het biedt authentieke, vrij goedkope kwaliteitswijnen aan op basis van de gamaydruif. 

Het oude middeleeuwse dorpje Oingt is geclassificeerd als een van de mooiste dorpen van Frankrijk. Een streling voor het oog!    

 

Maar hoe zit het nu met de jaargang 2022? + Een wist-je-datje!

 

Het jaar 2022 vertegenwoordigt een totaal succes in de regio, maar we moeten vooral het succes benadrukken van de ‘appellations’ beaujolais villages Fleurie en Juliénas, bekend voor hun genereuze stijlen. De wijnbouwers hebben er het beste van gemaakt door hun jaargang een sterke persoonlijkheid te geven. Het dorp Latignie valt al jaar na jaar op door wijnen met dieptegang. Het overheidsinstituut INAO (‘Institut National des Appellations d’Origine’) onderzoekt   momenteel de mogelijkheid om het dorp aan de lijst van de twaalf ‘Appellations Beaujolais’ toe te voegen. Nummer dertien moet hier zeker aangezien worden als een geluksgetal (*3).

 

Nog een slimme marketingtruck in het vooruitzicht?

 

Om zijn honderdjarig bestaan te vieren, bereidt de ‘appellation Moulin-à-Vent’ zich voor op het schrijven van een nieuw hoofdstuk in haar geschiedenis. Hoe? Door een hiërarchiespel te spelen en te streven naar de vermelding ‘Premier Cru’ (cf. Lieux-Dits in Bourgogne). Omdat de eerste appellatie in de Beaujolais werd erkend sinds 1924, zelfs vóór het bestaan van de regionale AOC, wil Moulin-à-Vent opnieuw vooroplopen en een nieuwe trend scheppen. Door de trage administratieve aanpak van het soevereine orgaan van de Franse wijnindustrie (INAO) zal dit zeker enkele jaren van gepalaver worden? Ik volg het voor jullie op!

 

Hoe zit het met de wijnoogst 2023?

 

Persberichten spreken van een mooi oogstjaar 2023. Uitgesproken fruitig, knapperige schil, zaden met een nootachtige smaak en vruchtvlees dat smelt in de mond. “Geweldige wijnen zullen er worden gemaakt van rijpe, gezonde druiven”. 

Wijnanalisten zijn meer gereserveerd en plaatsen hier en daar een kanttekening: “Het oogstjaar 2023 zal niet het wijnjaar van de eeuw zijn. Het is goed, zelfs heel goed voor de wijnbouwers en hun 2023 biedt prachtige kleuren en een smaakvolle fruitigheid”. De kanttekeningen hebben betrekking op de kwaliteit (heterogene factoren, van klimatologische tot economische) en op kwantiteit (lagere opbrengsten) door hagel in het noorden en droogte in het zuiden. De hoge zomertemperaturen zorgden voor een snelle oogst. De 2023 krijgt hierdoor iets meer gewicht en vertoont in ieder geval in vergelijking met bijvoorbeeld 2021 meer finesse en is beter gebalanceerd. Ondanks een lagere opbrengst blijft 2020 in kwalitatief opzicht een droomjaar. In grote lijnen is 2023 toch vergelijkbaar met 2022. 

 

Jaargang 2024 komt eraan!

We kijken al uit naar de eerste donderdag van de maand november 2024. Wat zullen de recensies zijn bij de opening van dit nieuwe wijnjaar voor de primeurwijnen?

Vadertje natuur heeft hier het laatste woord!

(*1) dalkom: (aardrijkskunde) een kom in een dal.

(*2) LA RECETTE DU SAUCISSON (mij doorgegeven door de gastvrouw).

Saucisson à cuire (100% porc, mélange de gras et de maigre, vin rouge et épices)

½ bt. de vin rouge, 1 grosse poignée de gêne (restant de grappe aprés pressurage). Faire cuire le saucisson 30 à 40 minutes selon grosseur dans le vin et le gêne.

Pour la sauce au vin rouge

Faire revenir 2 échalotes dans un peu de beurre. Déglacer avec 4 verres de vin rouge. Délayer la farine ou la maïzena avec un peu d’eau 

froide et ajouter à la sauce pour la lier une fois celle-ci bien chaude. Tout est prêt!

(*3) mijn geboortedatum, zie onderaan

 

Bronnen:

 

• Opzoekingswerk in mijn cursussen en de recentste documentatie over Franse wijnen.
• Gesprekken ter plaatse met colleg.a’s uit de perswereld, wijnbouwers, wijnanalisten en inkopers.
• Bezoek wijnbeurzen.
• Dienst toerisme Beaujolais.

Georges De Smaele,

Wine Writer/Journalist

Lezingen/Voordrachten/Reisbegeleider.

Artikel maand augustus 2024

Gegevens

Geschreven door: Didier (De Wever)

Categorie: Recensies

Gepubliceerd: 12 augustus 2024

Hits: 230

We zijn allen meer dan bewust dat de Bourgogne een regio is die geliefd is bij wijndrinkers over heel de wereld. Het is dan ook een van de duurste wijnen, afgezien van de champagne natuurlijk. In dit werkstukje onderzoek ik of men momenteel kan spreken van een prijsstagnatie, een teruggang naar de prijzen van 2020 of zelfs een prijsdaling? Deze vragen kon ik het best stellen aan de wijnbouwers en wijninkopers zelf tijdens mijn verblijf in de regio. Niet in één dag kregen al mijn vragen een antwoord. Mijn kort verblijf kreeg een noodzakelijke verlenging. Een eerste vluchtige conclusie: een paar klinkende benamingen van domeinen weerstaan echter nog steeds de nationale inflatie in Frankrijk door redelijke prijzen aan te bieden. Ik wilde nog meer over dit economisch aspect weten!

 

Maar waarom zijn deze wijnen toch zo duur?

 

Men kent de beroemde regel van vraag en aanbod die in de eerste plaats deze stijging van de prijzen verklaart, zowel voor de gewone regionale percelen als voor de meest verfijnde ‘Grands Crus – Lieux- Dits’(*1). Om je een idee te geven: in 2020 bedroeg de prijs van één hectare wijnstokken geklasseerd als ‘Grand Cru’ ongeveer 7 miljoen euro. Vergeet niet dat de Bourgogne amper 4% beslaat van alle Franse wijngaarden. Men heeft daar een flesproductie per jaar van 200 miljoen. Vergelijk dit even met de Bordeauxstreek waar men spreekt over 650 miljoen flessen per jaar. De universele reputatie van onze te bespreken kleine regio versterkt alleen maar de soms uitzonderlijke ‘zotte’ prijzen die daar worden aangerekend en die zeker niet bestemd zijn voor de portefeuille van de gewone burger. Samen met de champagne zijn bourgognewijnen de best exporterende. Ten slotte heeft goed doordachte marketing sinds de jaren dertig van vorige eeuw grotendeels bijgedragen aan het succes en het dure karakter ervan. Het is verleidelijk voor consumenten om zich te laten beïnvloeden door de klinkende namen. Gevolg: veel van de kleinere ‘appellations’ worden onterecht afgewezen.

 

Niet alleen chardonnay en pinot noir zijn bourgognecépages!

 

Meestal wordt er enkel over twee druivenrassen gesproken: pinot noir voor rood en chardonnay voor wit. Niet helemaal correct, er zijn ook zeer mooie ‘appellations’ die andere druivensoorten toestaan dan de twee hierboven genoemd. Aligoté is bijvoorbeeld een van deze onbeminde… Er is zelfs een vereniging van ‘Aligoteurs’(*2) die deze wijnen promoot met als trefwoord ‘rustiek en eenvoud’. Typisch het soort wijn waarmee je voor een betaalbare prijs het werk van grotere landgoederen kunt waarderen. Wanneer een getalenteerde wijnmaker er zijn werk van maakt krijgt aligoté de uitstraling van een geweldige witte wijn. 

 

Een mooi voorbeeld is de aligoté van Clos des Vignes du Maynes, Aligo-Rythm 2022 (20 euro) – Finesse, elegantie, levendigheid, met prachtige tonen van verse citrusvruchten, licht peperig in de afdronk. Je leest goed, ik heb een aligoté gezien in de kelders van Clos Vougeot die 300 euro koste, de fles uiteraard. Gek, gek, gek!

 

Denken we ook eens aan de ‘appellation’ Saint-Bris in de regio Auxerre, die de sauvignon blanc een bourgondische soepelheid geeft. 

 

Domaine Ternynck Saint-Bris 2023, 100% sauvignon blanc verkoopt deze wijn tegen 13 euro de fles. Een Bourgondische sauvignon met buxustonen. De witte vruchten zijn sappig, de kleine zoete ervaring evolueert snel naar een verfrissende afdronk. Zullen we hem eens mengen met cassissiroop? Deze ‘kir’ (*3) zal ons zeker verleiden. 

 

We kunnen ook kiezen voor een rode Mâconnais, vaak gebaseerd op de gamaydruif. Deze wijn komt heerlijk vlezig over, zonder zwaar te zijn. Ik proefde af en toe een ‘Passe-tout-grains-appellation’ die in de hele regio voorkomt. 

 

Voor 19 euro de fles - domaine AMI Gaminot 2022. Ik promoot graag deze wijn met Passe-tout-grains-allures. Een mix van gamay, pinot noir, aligoté en chardonnay die vrolijke en levendige wijn van pittig fruit creëert.

 

Beter een goede crémant dan een ‘slechte’ champagne!

 

Dit overduidelijke door allen reeds gehoorde cliché bereikt gelukkig het gezond verstand van elke goedgeïnformeerde wijnkenner en terecht! Het bereidings- en vinificatieproces van de Franse crémants is gebaseerd op de tweede gisting op de fles (traditionele methode – vroeger méthode champenoise genoemd). Laten we eerlijk zijn, een prachtige chardonnay uit een bourgondische ‘terroir’ naar keuze (tussen levendige mineraliteit en voedende klei) zal bubbels van extreme finesse geven. Ook zal de prijs het verschil maken, want een gewone champagne kost je minstens zo’n twintig euro, terwijl een uitstekende crémant de Bourgogne vanaf 14 euro te koop is.

 

Victorine de Chastenay (Crémant de Bourgogne) Extra Brut millésimé 2016 is zo een kanjer voor 14 euro. Wat een prachtige mousse! Licht aroma met fijne bubbels en een boterachtige afdronk. Een balans op hoog niveau.

 

De juiste plaats voor de juiste prijs? Op zoek van noord naar zuid!

 

Chablis met zijn mondiale vermaardheid blijft nog steeds een prijs-kwaliteitaantrekkelijkeregio. Vooral de petit chablis, die soms het karakter heeft van een grote chablis met herkenbare spanningen qua mineraliteit. 

 

Domaine Moreau-Naudet Petit Chablis 2022 voor 21 euro is er zo een. Een wijn gekenmerkt door grote levendigheid. Trillende perentonen en precies de juiste structuur.

 

Voor 17,50 euro prijs ik Domaine Jean Goulley & Fils Chablis 2022 aan. Deze wijn vertegenwoordigt met elegantie en passie het Chablis-‘terroir’ door zijn levendigheid. Heerlijk met een bijna ronde textuur in de mond voordat hij evolueert naar frisheid vanwege de schil van de citrusvrucht met kimmeridge-(*4) echo’s en mineraliteit. 

-

Laten we ook eens het alter ego van de Auxerrois-regio (Irancy, Epineuil, Tonnerre, Chitry …) bekijken. Daar vind je nog pinot noirwijnen die knapperig, kruidig en sappig zijn tegen belachelijke prijzen. Soms is de pinot noir vergezeld van het ceasardruifje (Irancy). 

 

Hier refereer ik aan Domaine Ternynck Irancy, Mazelot 2022 voor 22 euro de fles.

 

Laten we de Hautes-Côtes, Beaune en Nuits niet vergeten. Die wijnen van chardonnay of pinot noir, vaak aangeplant in de buurt van prestigieuze ‘appellations’, zijn zeer toegankelijk qua prijs. 

 

Domaine Nicolas Hautes-Côtes de Beaune blanc 2021 (16,50 euro). Bloemig, verleidelijk met tonen van boomgaardfruit (peer, appel). Een vleugje vatrijping die een indrukwekkende lengte biedt. Mooi gebalanceerde wijn.

 

Domaine Emmanuel Giboulot ‘Terres Bourgondes’ 2022 (20,40 euro) – 4 Rue de Seurre 21200 Beaune. Ik val voor deze wijn, daarom geeft ik jullie graag het adres mee. Een tussenstop naar het zuiden die je zeker moet meenemen. Sta me toe dit biodynamisch product te vergelijken met een schitterende edelsteen. Een wijn vol finesse, bloemig met tonen van geranium en gedroogde rozen. Poederig, evoluerend naar aroma’s van kleine bessen en vers rood fruit. Deskundig werk van deze wijnmaker.

 

Verder naar het zuiden ligt de Côte Chalonnaise, iets minder van prestige door de afwezigheid van ‘grands crus’, maar een regio die zeker onze aandacht verdient. We vinden daar de klinkende namen als Mercurey, Rully, Bouzeron, Givry en Montagny…, wijnen van zeer hoog niveau in wit en rood tegen prijzen die nog betaalbaar zijn. Voor hoelang nog?

 

Voor 18 euro koopt men al een Givry 2022 van het domein Mouton. Een mooi gestructureerde en heerlijke wijn, diep en fluwelig. Hij kenmerkt zeer rijp vlezig zwart fruit. Komt elegant over door zijn kruidige afdronk, vooral de kruidnagel.

 

Nog zuidelijker biedt de regio Mâconnais, dankzij zijn royale oppervlakte (meer dan 3700 hectare) wijnen aan tegen lage prijzen, zelfs voor 10 of 15 euro. Men omschrijft deze wijnen als eenvoudig en genereus. Dan nog een klein knipoogje naar de regio Beaujolais waar we nog in bepaalde gebieden witte bourgogne kunnen vinden tegen een lage prijs en als heel lekker kunnen ervaren. 

 

12 euro, te koop bij Cave de Lugny – Mâcon-Lugny Sainte-Pierre 2022.

Een wijn met een afdronk die licht olieachtig overkomt. In de mond blijft hij gespannen en fris. Een vleugje amandel maakt hem opbouwend mooi.

 

Een directe prijsanalyse

 

Als je de middelen en de tijd hebt om deze wijnroute te volgen, is het beter om direct bij de wijnbouwer te gaan winkelen. De prijzen zijn veel lager dan in de gespecialiseerde handel. Het is duidelijk dat hoe meer tussenpersonen er zijn, hoe duurder we kopen. Mijn voorbeeld hierboven van het wijndomein Mouton waar ik voor 18 euro kocht, wordt door wijnhandelaren aangeboden voor ongeveer 30 euro. Ik ben voorzichtig: het is niet aan mij om bepaalde wijnhandelaars af te keuren, integendeel sommige slagen erin perfecte deals te sluiten met wijnboeren en kunnen de klant charmeren met klantvriendelijke prijzen. Zoeken maar! Nog een aanbeveling: als je zelf niet kunt reizen of wachten op een volgende vakantie om wijn aan te kopen, bedenk dan dat de meeste wijnboeren tegenwoordig een eigen website hebben waarop je direct kunt bestellen. Aarzel ook niet om te telefoneren als het domein dat je zoekt geen online- winkel heeft. Koop in kleine hoeveelheid en proef eerst! Wie weet zijn de verzendkosten vanaf een bestelde hoeveelheid aantrekkelijk of zelfs gratis. Nog beter: de wijnmaker heeft misschien een promotiecampagne in jouw streek georganiseerd op een of andere wijnbeurs en kan misschien je bestelling aan zijn vervoer toevoegen. Een andere oplossing om economisch te kopen is contact opnemen met coöperatieve kelders. Vooroordelen van minder kwaliteit moet je vooral loslaten. Sommige coöperatieve kelders bieden prachtige ‘cuvées ’, zeer dicht bij de productie van onafhankelijke wijnboeren. Denken we hier als voorbeeld aan ‘La Chablisienne’ te Chablis en aan de Lugny-kelder(*5) waarvan de wijnen over heel de wereld worden geëxporteerd. Denk daarbij ook eens aan ‘de Vigneron de la Colline Eternelle in Saint-Père-sous Vezelay’, die met hun ambachtelijk werk regelmatig op internationale beurzen in de prijzen vallen.

 

Cyclusomkering in Bourgogne?

 

Frédericq Drouhin (gekend familiehuis in Beaune) deed voor ons, wijnschrijvers een opmerkelijke uitspraak: “We verlagen onze prijzen met 15% op het volledige assortiment van jaargang 2022. De belangstelling is groot, er zijn stocks over heel de wereld en onze trouwe klanten houden dit niet meer vol.”  Volgens hem is het imago van Bourgogne anders geworden door de prijsstijgingen in de afgelopen wijnjaren. “We hebben een prachtige jaargang 2022 met volumes. We zullen het moeten verkopen. De context is anders. Jaargang 2023 zal homogener aangezien worden”. 

Nog een verrassende uitleg van de voorzitter van het BIVB(*6). Die voorspelt op zijn beurt een stilte na twintig jaar van stijgende prijzen. Zijn uitleg: “De prijzen van transacties tussen wijnboeren en handelaren vertonen een dalende trend, we zien dit in de regio Chablis”. Hij vertrouwde ons toe dat op de markt de indicatoren rood worden. In november daalde de veiling van ‘Hospices de Beaune’ met ongeveer 15%. Toch op één na de beste jaaromzet in haar geschiedenis.

Bevroren prijzen: sinds de herfst gonst het van de geruchten in de regio. We praten over kelders en pakhuizen, importeurs die de samenwerking met bepaalde leveranciers hebben stopgezet of zelfs toewijzingen hebben ingetrokken. Vertrouwen geschonden?

Andere pretentieuze uitlatingen tegen de importeurs: “Het is te nemen of te laten of als je dit niet accepteert, zal ik je niet verkopen…”. Dit kreeg hij een grote importeur uit Dublin te horen, die met twintig landgoederen handelt. Drie van de twintig liet hij noodgedwongen vallen. Dit is een perfect voorbeeld dat de win-winrelatie dringend moet hersteld worden. Gelukkig zijn er nog geweldige wijnbouwers met wie het menselijk contact nog steeds op de eerste plaats komt. Er is dus opnieuw veel herstelwerk te doen!

Een door mij ondervraagde wijnboer uit de Côte d ’Or, die liever niet in de picture komt, vertelde mij dat 25% van de leveranciers heeft besloten om de prijzen voor 2022 te verlagen met 25%. De meerderheid koos voor prijsstabiliteit. Als dit geen goed teken is voor de wijnliefhebber, die dan ook nog ter plaatse profiteert van de 6% btw-heffing. Wij in België moeten dringend af van de 21% willen onze handelshuizen deftig kunnen concurreren. Toch een harde economische wijnwereld niet? 

(*1) Lieux-Dits: verwijst naar een specifiek benoemd perceel binnen een groter wijngebied.

Voorbeeld: wijngaard Corton, lieu-dit ‘Le Clos des Roi’ (dorp: Aloxe-Corton - Côte de Beaune).

(*2) Aligoteurs: vereniging die aligotéwijnen  van hoge kwaliteit promoot.

(*3) Kir: cocktail gemaakt van aligoté met een scheutje crème de cassis.

(*4) Kimmeridge: fossielondergrond.

(*5) Lugny-kelder: gelegen in de regio Mâcon.

(*6) BIVB: Bureau Interprofessionnel des Vins de Bourgogne – wijnbureau dat 266 handelshuizen, 16 coöperatieve kelders en 3.577 wijndomeinen groepeert. Verdedigt en promoot de belangen. 

Georges De Smaele, wijnschrijver.

Augustus 2024. 

 

      

Gegevens

Geschreven door: Didier (De Wever)

Categorie: Recensies

Gepubliceerd: 05 augustus 2024

Hits: 208

De houtduif

auteur: Hay Wijnhoven
non-fictie
uitgeverij Atlas Contact Amsterdam/Antwerpen 2024
ISBN978 90 450 5087 4
Nur 435
beoordeeld door Gerda Sterk
XXXX
Natuurlijk gaat het over de houtduif, maar Wijnhoven beschrijft de vogel in
wat ik eerder cursiefjes zou noemen: het gaat ook over mensen, het is goed
geobserveerd, geschreven in een mooie taal en doorspekt met humor. Extraatje:
de mooie, (wetenschappelijk verantwoorde) eigen tekeningen.
Na lectuur van dit boek kijk ik met heel andere ogen naar de houtduif, die ik vroeger
voornamelijk zag als een grote duif die mijn terras kwam bevuilen. Bovendien spitte
ze regelmatig de grond uit mijn bloembakken en ruimde niks op!
Wijnhoven bestudeert de vogels minuten, uren, dagen lang. Hij vermengt zijn
waarnemingen met wat hij vindt op websites, in boeken en via gesprekken met
collega's. Hij schrikt er niet voor terug een dode houtduif van de grond te rapen en
thuis vakkundig te ontleden, daarover gaat namelijk het eerste "cursiefje". In bijna
elke tekst lezen we hoeveel tijd Wijnhoven aan observatie besteedt. Hij noteert
tijdens zijn wandelingen niet alleen het gedrag van de houtduiven, de reacties van
voorbijgangers op zijn gesnuffel en wat bv. het stadsbestuur van plan is met
aanplantingen. Hij is een entomoloog gespecialiseerd in hooiwagens en dus is het
niet verwonderlijk dat hij tijdens een zoektocht naar veren van duiven, blijft stilstaan
bij de gevolgen van de klimaatverandering op zijn "geliefde spinachtigen". Zijn
onderzoek toont aan dat 90 procent van de 800 hooiwagens die hij in 2021 noteerde,
afkomstig zijn uit zuiderse landen, nieuwkomers dus, die de 33 in Nederland levende
soorten vervoegen en/of verdringen. Een andere tekst gaat over eiken, te beginnen
met de eik voor zijn raam waarin een houtduivenfamilie nestelt. In de meeste
hoofdstukjes duiken nieuwe aspecten van de houtduif op. Ik geef één weetje als
voorbeeld: "Heel kenmerkend voor jonge duiven is dat de veren tussen ogen en
snavelbasis als laatste uitgroeien, ze zouden er maar last van hebben als ze tijdens de

voedersessies hun snavel in de strotten van hun ouders moeten steken."
Merkwaardig is ook zijn uiteenzetting over hoe vleugels werken, hoe en waarom ze
gestapeld zijn . Op zijn pentekeningen staan de termen die hij gebruikte ernaast. In
de hoofdstukken "Vogelvrij I en II" gaat hij uitgebreid in op oude en moderne
wetten in verband met de jacht en het doden van houtduiven in Nederland, in België,
Frankrijk, Italië en in Groot-Brittannië. Op internet is er van alles te koop om
migrerende duiven te lokken en dan af te schieten. Er zijn "tradities die verheerlijkt
worden en mensen gemakkelijk blind kunnen maken voor al het dierenleed dat
ermee gepaard gaat."
Zijn laatste verhaal gaat over wat misschien een voorvader van de houtduif was:
Sapeornis die 112 miljoen jaar geleden in China leefde. Deze oervogel is een
aanleiding om de nieuwste bevindingen te overdenken die geraffineerde
experimenten met duiven uitwijzen: ze zijn helemaal niet zo dom als wij altijd
dachten: hun hersenen verwerken ruimtelijke en visuele problemen razendsnel.
Ook wie niet direct in de houtduif geïnteresseerd is, zal toch met veel genoegen dit
boek lezen, want Wijnhoven presenteert zijn observaties in een prettige stijl. Af en
toe is het poëzie, af en toe grappig, soms wetenschappelijk, nooit saai.
Er is geen index, maar een Verantwoording met daarin "regelmatig geraadpleegde
websites". De boeken staan alfabetisch gerangschikt per hoofdstuk. De bladzijden
verwijzen naar het boek in kwestie.